Sinds 7 oktober 2023 is er oorlog in Palestina. Enig inzicht in veroorzakende verleden daden van 1948 tot op heden aan de kant van de staat Israel ontbreekt volledig. Of van de kant van Israel sprake is van genocide, is door Zuid-Afrika in een procedure voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag aan de orde gesteld. Meer dan 50.000 Gaza-Palestijnen zijn omgekomen. Wat de toekomst van de Westbank is wordt met de dag onduidelijker. Beeindiging van apartheid is noodzakelijk.
We werden vervolgens geconfronteerd met de oorlog die Israel is begonnen tegen Iran. Ook de VS heeft zich in dit conflict gemengd. Het gaat om een oorlog uitgevoerd door mensen die zich aan geen enkele internationale resolutie (VN; Veiligheidsraad; Algemene Vergadering) willen storen (Israel al sinds 1948; Iran op het gebied van mensenrechten, democratie, nucleaire belangen; de VS op het punt van internationaal recht en vetorecht in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties). Iran leek in een moeilijke positie te worden gebracht. Hoe kan een en ander geanalyseerd worden binnen internationale verhoudingen?
Vanuit een strukturele analyse van de wereldontwikkeling kan progressie eigenlijk alleen maar begrepen worden in de vorm van een heel geleidelijke mondiale modernisering. Uitgangspunt daarbij is de Europese 18e eeuwse Verlichting, die geleid heeft naar de ideëen van democratie, van individuele vrijheid, van godsdienstkritiek, van empirische wetenschap en zo nog het een en ander. Mijn persoonlijke politieke opvattingen gaan in de richting van een democratisch en vrijheidslievend socialisme, wat ik toch anders opvat als sociaaldemocratie, dat meer functioneert als een institutionalisering van klassentegenstellingen. Maar dergelijk vrijheidslievend socialisme is een heel vergevorderde humanistische toestand, die eigenlijk nergens ter wereld gerealiseerd is, of op korte termijn gerealiseerd zal gaan worden. In die zin vat ik “modernisering” op als een fase die vooraf gaat aan “progressie”.
Als ik de oorlog Israel-VS-Iran beschouw vanuit deze analyse, zal duidelijk zijn, dat modernisering in wetenschappelijke zin in Israel en Iran aan de orde is. Maar ook wordt de politiek van deze beide staten gekenmerkt door godsdienstige motieven. De sjiietisch islamitische revolutie (Khomeini 1979) was onder meer een reactie op de apartheids-opvattingen van Israel. Een nederlaag van Iran door Israel (en de VS) zal daarmee tot een nieuwe fase in de verhoudingen in het middenoosten leiden. In bovenbedoelde zin kan de opstelling van Israel en Iran niet als modernisering opgevat worden. Dit is nog versterkt door het uitroepen van Israel als “joodse” staat.
Ik gun het de gemiddelde Iranier dat zhij bevrijd wordt van de islamitische dictatuur. Dat geldt ook voor de mensen die zich onder islamitische dictatuur bevinden in de door Israel bezette Palestijnse gebieden, en de overige soenitisch islamitische dictaturen. Maar tegelijk zie ik dat de zionisten in Israel een groot gevaar voor de wereldvrede waren, zijn en blijven. Palestina zal bevrijd moeten worden van zionistische terreur (voor degenen die niet begrijpen wat ik hier bedoel: de verdrijving van de oorspronkelijke Palestijnse bevolking - “Nakba”, en de “kolonisering” van de bezette gebieden).
Een modern humanistische, progressieve opstelling in deze is, dat alle partijen ertoe gebracht zullen moeten worden om elkaar het licht in de ogen te gunnen. Van apartheid mag geen sprake zijn. Van dictatuur mag geen sprake zijn. Godsdienst zal moeten worden verplaatst naar de achterkamers; het mag geen rol spelen in het openbare leven. Militaire ingrepen buiten de Verenigde Naties om zijn onaanvaardbaar, en leiden alleen naar een verdere militarisering in de richting van een mogelijke WO3.